اندیکاتور RSI چیست؟ (آموزش اندیکاتور RSI)

• 22:09 1403-09-01
• زمان مطالعه: 13 دقیقه

احتمالا تابحال اسم اندیکاتور RSI به گوشتون خورده. اگر براتون سوال بوده که اندیکاتور RSI چیست و چه کاربرد هایی داره، این مقاله رو تا انتها مطالعه کنید تا به درک روشنی از اندیکاتور ها، علی الخصوص اندیکاتور RSI برسید. بازار های مالی مثل بازار بورس، فارکس، کریپتو و .... خوشبختانه تحلیل پذیر هستن. یعنی با استفاده از ابزار ها و متد هایی میشه بین اتفاقات مختلف در این بازار های روابط معنا داری برقرار کرد. وقتی که شما بتونید بین مولفه های مختلف ارتباط معنا دار برقرار کنین، در ادامه خواهید توانست از روابط صورت گرفته اطلاعات مفید و ارزشمندی رو هم استخراج کنید. این که یک سری از افراد سود های خوب و زیاد در بازار های مالی مثل فارکس و ارز دیجیتال دارن، دلیلش اینه که دانش و مهارت تحلیلی بالایی دارن و به خوبی می تونن با استفاده از اطلاعات موجود، روند ها رو پیش بینی کنن و در موقعیت های مناسب اقدام به معامله و خرید و فروش کنن.
فراموش نکنید که تحلیل یک علم و مهارت هستش که هم جنبه تئوری داره و هم جنبه عملی. از همین رو ضمن یادگیری اصول و مبانی اون، باید روی چارت ها و نمودار هم تمرین کنید و تجربه عملی لازم رو به دست بیارید. ما در مجموعه آکادمی آموزش ارز دیجیتال ارزسنج، یک سری از این اصول و مبانی مورد نیاز رو بهتون آموزش میدیم و امیدوارم که استفاده لازم رو ببرید. در این مقاله قصد داریم در مورد یکی از ابزار های تحلیل تکنیکال با نام اندیکاتور ها صحبت کنیم و کلیات یکی از مهم ترین هاشون با نام اندیکاتور RSI رو بهتون شرح بدیم و ببینیم که اندیکاتور RSI چیست و چطور می توان با استفاده از آن سیگنال خرید ارز دیجیتال با فروش ارز دیجیتال را تشخیص داد و همچنین کاربرد اندیکاتور RSI در کجاست. تا انتهای این مقاله رو با همراهی کنید.

تحلیل تکنیکال چیست؟

تصور کنید در یک بررسی به این نتیجه می رسید که قیمت کالای X ده سال متوالی هستش که در خرداد ماه رشد قابل توجهی می کنه. آیا با این وجود، احتمال قوی نمی دید که قیمت این کالا برای خرداد سال آینده هم با رشد و افزایش مواجه بشه؟ خب ما اینجا با بررسی تاریخچه قیمت ها و کشف یک الگوی تکرار شونده، اون رو به آینده تعمیم دادیم و نتیجه گرفتیم که کالای X که برای 10 سال متمادی در یک بازه زمانی مشخص با رشد قیمتی مواجه بوده، به احتمال خیلی خیلی زیاد، برای 11 امین سال هم در همان بازه زمانی با افزایش قیمت مواجه خواهد شد. با چنین احتمالی بسیاری از معامله گران و سرمایه گذاران، در آستانه سررسید تحلیل (خرداد ماه) اقدام به خرید کالای X می کنن تا بعد از افزایش قیمت، سود خوبی به دست بیارن. مثالی که براتون زده شد یک نمونه بسیار ساده از تحلیل تکنیکال بود. به طور کلی در تحلیل تکنیکال، یعنی بررسی تاریخچه قیمت ها و سپس استفاده از ابزار های ریاضی و مهندسی جهت استخراج الگو ها و روند های تکرار شونده، تا بتونیم اونا رو به آینده هم بسط بدیم و مبنای معاملات و خرید و فروش هامون قرار بدیم. تاریخچه تحلیل تکنیکال به حدود سیصد سال قبل بر می گرده و عمدتا ژاپنی ها رو بنیان گذار این تکنیک می دونن و بعد ها یک فرد امریکایی بنام چارلز داو این تکنیک رو به شکل یک علم مدون در آورد. 
تحلیل تکنیکال، مبنای ترید ها و معاملات کوتاه مدتی هستش. تریدر ها و تحلیل گران تکنیکال پشت چارت ها و نمودار ها میشینن و با ابزار هایی که در اختیار دارن، مثل انواع اندیکاتور ها، مرتبا پوزیشن های معاملاتی باز می کنن و خرید و فروش می کنن. تا اینجا چندین بار از اسم اندیکاتور استفاده کردیم که شاید برای بعضیا نا مفهوم بوده باشه، ولی جای نگرانی نداره و در ادامه مروری خواهیم داشت بر اینکه اصلا مفهوم اندیکاتور چیست و سپس به آموزش اندیکاتور RSI خواهیم پرداخت.

مفهوم اندیکاتور چیست؟

قبل از ورود به مقوله آموزش اندیکاتور RSI، بهتره اول ببینیم به طور کلی مفهوم اندیکاتور چیست. یکی از مهم ترین و اصلی ‌ترین ابزار های تحلیل تکنیکال، اندیکاتور ها هستن. اندیکاتور یا شاخص، نمودار های کمکی در تحلیل تکنیکال هستن که از مواد خام تحلیل تکنیکال یعنی قیمت، زمان، حجم و ترکیب اونا با روابط و توابع ریاضی به دست میان. به بیان ساده، اندیکاتور ها با استخراج داده هایی از نمودار، قیمت و زمان اونا رو در توابع ریاضی معینی وارد می کنن که خروجی این توابع اطلاعاتی خواهد بود جهت تصمیم گیری در آینده. برای درک بهتر این مسئله، مثالی می زنیم. خطوط عابر پیاده رو در یک خیابان تصور کنید، وقتی بهشون نزدیک میشیم، سرعت خودمون رو کاهش میدیم و حتی بعضی مواقع به طور کامل متوقف میشیم. در اصل این خطوط عابر پیاده خیابان، مبنا تصمیم‌ گیری ما در حین رانندگی هستن. به علاوه در کنار خطوط عابر پیاده یک تابلوی راهنمایی و رانندگی هم تعبیه شده که اشاره به همین مسئله داره. خب یک سوال. اگه خطوط عابر پیاده مبنا و اساس تصمیم ‌گیری ما حین رانندگی هستش، چه ضرورتی داره که یک تابلو راهنمایی و رانندگی هم در کنار اون تعبیه بشه ؟ در پاسخ به این سوال می تونیم بگیم که در بعضی مواقع که وضعیت جوی نامساعد هستش و امکان داره هوا مه آلود باشه و سطح جاده به وضوح قابل مشاهده نباشه، این تابلو ها می تونن به ما کمک شایانی در خصوص تشخیص وضعیت ها و تصمیم گیری های بعدش بکنن. 
ندیکاتور ها هم دقیقا به منزله تابلو های راهنمایی و رانندگی هستن و به عنوان یک ابزار کمکی کارآمد در تحلیل ها به کار ما میان. به طور کلی در تحلیل و تصمیم ‌گیری اولویت با نمودار قیمت هستش و اندیکاتور ها فقط به عنوان ابزار های کمکی در نظر گرفته میشن. اندیکاتور ها رو می تونیم در 4 دسته اصلی، طبقه بندی کنیم که عبارتند از :
1.    اندیکاتور های روندی (Trend): این نوع از اندیکاتور ها از نوع تاخیری هستن و عموما روی نمودار قیمت ایجاد میشن و معمولا با میانگین‌ گرفتن از نمودار قیمت، داده هایی رو برای تحلیل و تصمیم گیری به تحلیلگران ارائه می کنن.
2.    اندیکاتور های نوسان گر (Oscillator): همونطور که از اسمش هم پیداست، نوسان می کنن و در محدوده خاصی حرکت دارن. اندیکاتور های نوسان گر، امکان بررسی قدرت روند رو دارن و در صورتی که روند تضعیف بشه، تا حدودی در نوسان گر ها قابل مشاهده هستش. از دیگر مشخصه های اندیکاتور های نوسان گر بررسی هیجانات و احساسات حاکم بر بازار می باشد و وقتی که واکنش جمعی به قیمت ها داده بشه، نوسان گر ها می تونن متوجه بشن و این امر تا حد زیادی به تحلیل گر کمک می‌کنه تا کیفیت تحلیل خودش رو بالا تر ببره. اندیکاتور RSI که در ادامه بررسیش خواهیم کرد، از همین دسته می باشد.
3.    اندیکاتور حجم (Volume): از دیگر انواع اندیکاتور ها هستن که حجم معاملات و ارزش اونا رو مورد تحلیل و بررسی قرار میدن. حجم معاملات در تایم فریم های معین، معانی و اطلاعات مهمی برای تحلیل گران داره که استفاده از این اندیکاتور ها در تصمیم گیری اونا موثره.
4.    اندیکاتور های بیل ویلیامز (Bill Wiliams): از انواع اندیکاتور ها هستن که توسط شخصی به نام بیل ویلیامز طراحی شده و دختر این فرد اونا رو بهینه سازی کرده. در طراحی این اندیکاتور ها از فرمولهای ریاضی، فیبوناچی و اعداد واکنش گرا استفاده شده.

اندیکاتور RSI چیست؟

RSI مخفف عبارت Relative Strength Index هستش که از روابط پیچیده ریاضی در اندیکاتور خودش استفاده می کنه. اندیکاتور RSI از مهم ترین و پر کاربرد ترین اندیکاتور ها در تحلیل تکنیکال می باشد. اندیکاتور RSI عمدتا جهت تشخیص مسیر قیمت و قدرت تحرکات قیمتی در دارایی مورد نظر، به کار گرفته میشه. برای جواب دادن به پرسش اندیکاتور RSI چیست، نخستین جواب اینه که این اندیکاتور نرخ حرکات به سمت بالا رو نسبت به حرکات به سمت پایین اندازه گیری می کنه. محاسبات توسط این اندیکاتور به صورتی نرمال سازی میشه که بتونیم شاخص رو در بازه 0 تا 100 بیان کنیم. در صورت قرار گیری شاخص RSI روی عدد 70 یا بالاتر از این عدد، احتمال بیش از حد خریداری شدن دارایی مورد تحلیل وجود داره. در چنین زمان هایی، معمولا افزایش قیمت ها بیشتر از انتظارات بازار هستش. زمانی که عدد شاخص RSI روی عدد 30 یا پایین تر از اون قرار می گیره، به عنوان نشانه ای از فروش بیش از حد دارایی تلقی میشه. در این چنین مواقع، شاهد نزول قیمت ها بیشتر از حد انتظارات بازار هستیم. با دریافت این داده ها، از همین رو می توان اندیکاتور RSI رو برای معاملات روزانه مورد استفاده قرار داد. روابط و توابع اندیکاتور RSI، دو معادله برای حل کردن داره. 
•    اولین معادله مقدار RS یا قدرت نسبی اولیه رو به عنوان ورودی تابع می گیره که به شکل زیر تعریف میشه :
 (میانگین تغییرات قیمت رو به پایین) / (میانگین تغییرات قیمت رو به بالا)RS = 
•    با نمایش این اندیکاتور در مقیاس صد و به کمک فرمول زیر میشه مقدار RSI واقعی رو به دست آورد :
RSI = 100 - ( 100 / 1 + RS )
در ادامه با تاریخچه اندیکاتور RSI آشنا هم میشیم و بعدش میرسم سراغ تنظیمات اندیکاتور RSI و موارد دیگه.

تاریخچه اندیکاتور RSI

بد نیست که نگاه کوتاهی هم به تاریخچه اندیکاتور RSI داشته باشیم. طراح و ابداع کننده اندیکاتور RSI، فردی هست به نام جی ولز وایلدر جی آر (J. Welles Wilder Jr.) که در ابتدا مهندس مکانیک نیروی دریایی بود. وایلدر علاوه بر شغل مهندسی خودش در نیروی دریایی، روی تحلیل تکنیکال هم کار می کرد. در همین راستا او در سال 1987، کتابی با عنوان مفاهیم جدید در سیستم های معاملاتی به چاپ رسوند. در این کتاب در مورد ابداع جدیدش یعنی اندیکاتور RSI صحبت کرد و چاپ این کتاب شروعی شد بر محبوبیت و استفاده از اندیکاتور RSI. این اندیکاتور نوسان گر، اونقدری کاربردی و مفید بوده که بعد از گذشت بیش از 20 سال، همچنان از محبوبیت و کاربرد بالایی بین تحلیل گران تکنیکال برخورداره. 

تنظیمات اندیکاتور RSI

خب تنظیمات اندیکاتور RSI به چه شکله؟ برای محاسبه اندیکاتور RSI اصلی ترین فاکتور طول دوره یا Length هستش. در واقع طول دوره هست که نشون میده که مقادیر اندیکاتور با استفاده از چه تعدادی کندل محاسبه میشه. هر قدر تعداد کندل ‌ها بیشتر باشه، مقدار اندیکاتور به داده ‌های بیشتری وابستگی پیدا می کنه. از همین رو، سیگنال ‌هایی که اندیکاتور میده، بلند مدتی ‌تر میشن. در مقابل هر مقدار طول دوره کم تر بشه، مقدار اندیکاتور بیشتر به داد‌ه ‌های جدید تر نزدیک خواهد شد و سیگنال ‌های صادر شده توسط اندیکاتور، برای کوتاه مدت بهتر خواهد بود. عدد 14 مقدار پیش فرض طول دوره اندیکاتور هستش که برای میان مدت تنظیم شده. با در نظر گرفتن این که استراتژی معاملاتی شما کوتاه ‌مدتی، میان مدتی و یا بلند مدتی هستش، میشه طول دوره اندیکاتور رو تغییر داد. اضافه بر معیار طول دوره، قیمت مورد استفاده هم در مقدار اندیکاتور تاثیر داره که عموما برای همه اندیکاتور ها از قیمت پایانی (close) کندل برای محاسبه استفاده میشه.

سیگنال های اندیکاتور RSI

سیگنال های اندیکاتور RSI رو می‌ تونیم به چند دسته کلی تقسیم کنیم. در ادامه به بررسی هر یک از این انواع سیگنال ‌های اندیکاتور RSI می پردازیم.
•    وایلدر اعتقاد داشت که وقتی قیمت یک دارایی با شدت زیادی افزایش پیدا کنه یا به عبارتی مومنتوم بالاست، این معنی رو میده که دارایی مورد نظر در شرایط اشباع خرید قرار گرفته و چنین شرایطی بهترین فرصت برای فروش دارایی مورد نظر هستش. طبق این عقیده وایلدر، مخترع اندیکاتور RSI، RSI بالای عدد 70، محدوده اشباع خرید هستش و می تونیم بگیم که محدوده اشباع خرید نمایان گر عدم تمایل بازار به ادامه دادن روند صعودی و رو به بالا و همچنین احتمال برگشت روند به فرم خنثی یا شروع یک روند نزولی هستش. وقتی که RSI به این محدوده میرسه، تحلیل گران در پی موقعیت مناسب برای فروش دارایی خودشون هستن.
•    همچنین موقعی که قیمت یک دارایی مشخص نزول می کنه و اصطلاحا مومنتوم پایین هستش. اون دارایی در شرایط اشباع فروش قرار داره و چنین زمانی، بهترین موقع برای خرید اون دارایی هستش. به شکل کلی می تونیم نتیجه بگیریم که RSI کم رو سیگنالی برای خرید، و RSI زیاد رو سیگنالی برای فروش در نظر بگریم. RSI کمتر از عدد 30 رو هم محدوده اشباع فروش تلقی می کنیم. محدوده اشباع فروش هم نشان دهنده عدم رغبت بازار به ادامه روند ریزشی و کم شدن قدرت فروشنده ‌ها هستش که شروع یک روند صعودی یا ورود به روند خنثی رو سیگنال میده. در چنین حالتی، تریدر ها و تحلیل گران، خودشون رو برای ورود به پوزیشن ها خرید آماده می کنن. 
•    RSI بین اعداد 30 تا 70 سیگنال خاصی نمیده و RSI عدد 50 هم نشان‌ گر سکون و رخوت در مارکت هستش. بعضی از تریدر ها اعتقاد دارن که تعریف وایلدر بیش از حد کلی هستش و میشد ریز تر و جزئی تر محدوده ها رو تقسیم بندی کرد. برای نمونه بعضی از تریدر ها RSI بالای عدد 80 رو به ‌عنوان محدوده اشباع خرید و RSI پایین عدد 20 رو به ‌عنوان محدوده اشباع فروش تلقی می کنن.
•    مورد بعدی خط 50 درصد هستش. این سیگنال نسبت به سایر سیگنال های اندیکاتور RSI، به نسبت از اهمیت و کاربرد کم تری برخورداره. ولی برای گرفتن معاملات در جهت روند بسیار کاربردی و مطمئنه. به این شکل که هر موقع نمودارRSI  از خط 50 درصدی خودش گذر کرد، میشه وارد معامله در جهت روند حاکم شد.
•    مورد بعدی ترسیم خط روند هستش. در واقع می تونیم روی اندیکاتور RSI خط روند رسم کنیم. این مورد به تحلیل گر امکان این رو میده که از ادامه روند ایجاد شده در قیمت، مطمئن بشه. شکسته شدن این خط می تونه احتمال متوقف شدن روند کنونی رو نشون بده. از همین رو بسیاری از تریدر ها وقتی که خط روند RSI می شکنه، سیگنال خروج می گیرن و با فعال کردن حد ضرر خودشون، از پوزیشن خارج میشن.
•    بحث بعدی واگرایی هستش. واگرایی در اندیکاتور RSI وقتی اتفاق میفته که روند تغییرات قیمتی با چیزی که RSI نشون میده تفاوت داشته باشه. این نا همگونی در روند واقعی و اندیکاتور RSI اکثرا از یک وارونگی قریب ‌الوقوع خبر میده. در این زمان ها، روند قیمتی به احتمال بالا تغییر پیدا می کنه و در جهت مخالف قرار می گیره.

اضافه کردن اندیکاتور RSI به نمودار قیمت

برای دسترسی به نمودار قیمت ها و چارت های تحلیل، می تونید از پلتفرم های متنوعی استفاده کنید. توصیه ما پلتفرم تحلیلی تریدینگ ویو (Trading view) هستش که آموزش اون هم در وب سایت آکادمی آموزش ارز دیجیتال ارزسنج موجوده. پلتفرم تریدینگ ویو، یکی از معتبر ترین و مرجع ترین وب سایت ها تحلیلی در عرصه بازار های مالی مثل فارکس و ارز دیجیتال می باشد. وب سایت تریدینگ ویو ابزار های خوب و کاملی برای تحلیل گر ها فراهم کرده و همه امکانات تریدینگ ویو رو می تونید در چارت های تحلیل آکادمی ارزسنج هم داشته باشین. از همین رو آموزش اندیکاتور RSI یعنی اضافه کردن اندیکاتور RSI در تریدینگ ویو رو با هم مرور می کنیم. جهت افزودن اندیکاتور به چارت، در بخش مربوط به اندیکاتور‌ ها عبارت RSI رو سرچ می‌کنیم. سپس همه ابزار های مرتبط با RSI برای ما لیست میشه. بیشتر این ابزار ها توسط مهندسان نرم افزار و برنامه ‌نویس‌ ها شخصی سازی شده و برای استفاده عموم در این پلتفرم قرار داده شده. در اینجا ما به دنبال اندیکاتور اصلی RSI هستیم و از همین رو گزینه Relative Strength Index رو انتخاب می‌کنیم. همانند چیزی که در تصویر زیر می بینید.

با انتخاب گزینه گفته شده در تصویر فوق، اندیکاتور به چارت شما اضافه میشه. با توجه به اینکه RSI یک اندیکاتور نوسان گر یا همون اسیلاتور هستش، نمودار اون در زیر چارت قیمت اضافه میشه. در گوشه سمت چپ و بالای گزین های مربوط به RSI، آیکون های مختلفی برای تنظیمات مربوط به اون وجود داره. گزینه اول مربوط به نمایش دادن یا مخفی کردن RSI هست و با کلیک بر روی اون، می‌ تونین نمودار اندیکاتور را روشن یا خاموش کنین.

اندیکاتور Stochastic RSI چیست؟

اندیکاتور Stochastic RSI که با نماد StochRSI نشان داده میشه، اندیکاتوری هستش که مقدار اون بین اعداد صفر تا یک نوسان می کنه. این اندیکاتور با استفاده از فرمول Stochastic روی مجموعه داده های RSI به دست میاد. به عبارتی اطلاعات اندیکاتور RSI تحت عملیات توابع RSI روی داده های قیمتی به دست میاد و یک مرحله بعد اندیکاتور استوکاستیک روی داده های پردازش شده توسط RSI، توابع خودش رو اعمال می کنه. با استفاده از این اندیکاتور یعنی اندیکاتور استوکاستیک، می فهمیم که RSI فعلی در منطقه اشباع فروش یا اشباع خرید هست یا نه. اسیلاتور یا اندیکاتور StochRSI برای ایجاد یک شاخص مومنتوم حساس‌ تر با بهره گیری از دو اسیلاتور ساخته شده. یعنی به جای تجزیه و تحلیل کلی تغییرات قیمت، عملکرد تاریخی یک دارایی بررسی و ارزیابی میشه. برای محاسبه این اندیکاتور از مقادیر RSI در 14 دوره گذشته استفاده میشه. با داده های کم ترین، بیشترین و مقدار فعلی RSI، اندیکاتور StochRSI با فرمول زیر به دست میاد :
stochRSI = RSI – min [RSI] / max [RSI] – min [RSI]
چنان چه مقدار شاخص این اندیکاتور زیر 0.2 باشه، وارد حالت اشباع فروش میشه و چنان چه مقدار شاخص این اندیکاتور بالاتر از عدد 0.8 باشه، نشان دهنده حالت اشباع خرید می باشد. همچنین از این اندیکاتور می‌شه جهت تشخیص روند های کوتاه مدت با توجه به خط مرکزی 0.5 هم استفاده کرد. وقتی که مقدار شاخص این اندیکاتور بالای 0.5 باشه روند ما صعودی و در حالت بر عکس روند نزولی خواهد بود. مثل بقیه اندیکاتور ها، اندیکاتور StochRSI هم به تنهایی خودش کاربرد چندانی نداره و در کنار سایر ابزار های تحلیلی می تونه استفاده موثر تری داشته باشه. برای دریافت سیگنال‌ های دقیق تر بهتره دو اندیکاتور با دوره زمانی مختلف رو تشکیل بدیم و از تقاطع اونا برای پوزیشن معاملاتی استفاده کنیم.

سخن پایانی

در این مقاله آموزش اندیکاتور RSI رو بهتون ارائه دادیم و مفاهیم مختلف حول اندیکاتور ها، خصوصا اندیکاتور RSI رو بررسی کردیم. برای موفقیت در بازار های مالی مثل بازار ارز های دیجیتال، باید مهارت و دانش تحلیلی خوبی داشت. تحلیل تکنیکال، دانشی هستش که این کار رو انجام میده و به ما در پیش بینی روند ها آتی با الگو گرفتن از روند ها و الگو های گذشته کمک می کنه. یک تحلیل گر تکنیکال ابزار های زیاد و متنوعی در اختیار داره تا با استفاده از اونا اطلاعات لازم رو استخراج کنه. یکی از این ابزار ها اندیکاتور ها هستن. در این مقاله متوجه شدیم که اندیکاتور چیست، در ادامه روی یکی از محبوب ترین و پر کاربرد ترین اندیکاتور ها زوم کردیم و توضیح دادیم که اندیکاتور RSI چیست. آموزش اندیکاتور RSI رو بهتون دادیم و انواع سیگنال های اندیکاتور RSI رو دسته بندی کردیم. در پایان توصیه داریم که آموزش های آکادمی آموزش ارز دیجیتال ارزسنج رو دنبال کنید و آموزش های متنوع و به روزی رو در مجموعه آموزشی ارزسنج در اختیار تون قرار دادیم. هر موقع که سوال یا مشکلی هم داشتین، می تونین با پشتیبانی آنلاین آکادمی مطرح کنید و کارشناسان آموزشی ما پاسخگو شما خواهند بود.