تاریخچه پول و ارزهای فیات (ویدیوی نحوه اختراع پول در گذر زمان)

در این مقاله میخوایم تاریخچه پول و ارزهای فیات رو بررسی کنیم. وقتی صحبت از پول میشه، احتمالا در ذهن هممون تصویر چند تا اسکناس و کارت بانکی تداعی میشه. ولی خب مفهوم پول فراتر از این چیزا هستش و تاریخچه پر فراز و نشیبی داشته تا به اینجا رسیده. در دنیای کنونی، پول وسیله همه مبادلات هستش و همه ما روزانه برای پول در آوردن تلاش می کنیم و مایحتاج روزانه و اسباب زندگی رو با همین پول تهیه می کنیم. در این مقاله قصد داریم به بررسی تاریخچه پول بپردازیم و ببینیم که بشر از ابتدا برای تهیه لوازم مورد نیاز خودش چه کار هایی انجام میداده و این روند تکاملی چه طور پیش رفته و در حال حاضر در کدوم نقطه ایستادیم چون قبل از اینکه بدونیم ارز دیجیتال چیست باید بدونیم پول چطوری تکامل پیدا کرده. مطالب بطور کامل در فایل ویدئویی ارائه شده اند و این مقاله هم قراره بصورت تکمیلی در مورد تاریخچه پول توضیحات لازم رو ارائه بده که قطعا براتون مفید خواهد بود.

از مبادله کالا به کالا تا اختراع سکه

بشر در همون ابتدا متوجه شد که باید ابزاری داشته باشه تا با اون نیاز هاشو برطرف کنه. برای اولین بار در عصر کشاورزی چیزی که به ذهن بشر خطور کرد، مبادله کالا به کالا بود. در این سیستم هر کس کالا های مازاد خودش رو در ازای دریافت یک کالای مورد نیاز، به دیگری میداد. برای مثال کسی که لباس اضافی داشت، در ازای دریافت غذا، لباسش رو به کسی میداد که غذای اضافه تری داره. این سیستم مدتها در بین بشر بدوی رایج بود. به مرور زمان، مشکلات عدیده ای در همچنین سیستمی به وجود اومد. برای مثال هر کسی نمی تونست کالای مورد نیازشو پیدا کنه یا بر سر ارزش کالا های مبادله شده اختلاف پیش میومد. مثلا اگر کسی یک گاو داشت نمی تونست نصف اون رو بده و در ازای اون نصف گاو کالای مورد نیاز خودش رو بگیره. این مشکلات باعث شد که مفهومی با عنوان پول کالایی (Commodity money) شکل بگیره و یک عده برای تهیه کالا های مورد نیاز سفر کنن. در این سیستم با توجه به منطقه جغرافیایی، کالای با ارزش اون منطقه مثل نمک، توتون، شکر و .... رو به عنوان پول و ابزار مبادله در نظر می گرفتن. این سیستم هم مدت زیادی دوام نیاورد و مشکلات قبلی تا حدی تکرار شد. یکی از مشکلات این سیستم مبادله این بود که بعضی از این کالا ها به مرور زمان یا فاسد می شدن یا در اثر حمله افات از بین می رفتن. این شد که بشر به این فکر افتاد تا از چیزایی به عنوان ابزار مبادله استفاده کنه که هم کمیاب باشه و هم ذخیره کننده ارزش که مورد قبول همه هست. این ایده در نهایت به شکل گیری پول و تولید سکه های فلزی به عنوان پول و وسیله تجارت و معامله بدل شد.

عصر سکه های فلزی

بعد از سیستم مبادله کالا به کالا، سیر تکامل پول رسید به سکه های فلزی. معمولا جنس سکه ها از فلزات کم یاب تری مثل طلا، نقره و مس انتخاب میشد و هر حکومت محلی برای خودش سکه ضرب می کرد. این سکه ها چون از جنس فلز بودن و خیلی راحت با ذوب کردن میشد تغییر شکلشون داد، مورد قبول همه بودن و این شد که عصر سکه های فلزی در تاریخ اقتصاد دنیا شروع شد. با اینکه سکه های فلزی به عنوان پول، یک تکامل و پیشرفت تلقی میشد و نسبت به مبادله کالا به کالا و خیلی از مشکلات رو حل کرده بود، اما خود همین پدیده ها مشکلات خاص خودش رو داشت. برای مثال یک تاجر که می خواست کالا هایی رو از جای دور تهیه کنه، باید حجم زیادی از این فلزات رو با خودش حمل می کرد و علاوه بر مشکل حمل، در مسیر با انواع چالش های دیگه مثل حمله راهزن ها و دزد ها هم روبرو بود. این مسئله اونقدری جدی بود که در نهایت انسان رو به این واداشت که به راه حل هایی متوسل بشه که بدون نیاز به انتقال حجم زیادی از سکه های فلزی، انتقال ارزش انجام بده و باهاش مبادله و تجارت داشته باشه. در ادامه می رسیم به آغاز فرآیند شکل گیری بانک ها.

شکل گیری بانک ها

به تدریج خزانه هایی شکل گرفتن که سکه ها رو دریافت می کردن و در ازای اون رسیدی میدادن؛ مبنی بر اینکه صاحب این رسید این مقدار طلا در خزانه ما داره. رفته رفته با افزایش و توسعه این خزانه ها، این موجودیت ها شروع کردن به همکاری و رسید ها و حواله های همدیگه رو به رسمیت شناختن. به این شکل که یک بازرگان سکه ها رو به خزانه شهر خودشون تحویل می داد و حواله ای می گرفت، در شهر مقصد با تحویل اون حواله با خزانه اون شهر می تونست معادل اون طلا بگیره یا اصلا با خود اون حواله معامله و تجارت انجام بده. این شروعی بود بر روند شکل گیری موجودیتی به نام بانک. بانک ها تقریبا همه مشکلات حمل و نقلی و امنیتی انتقال پول رو حل کردن و رفته رفته کامل تر و کامل تر شدن.

قدم بعدی بانک ها، تولید و توزیع پول کاغذی بود. چینی ها برای اولین بار اومدن همه سکه ها رو تو خزانه قرار دادن و به ازای هر یک سکه یک رسید کاغذی چاپ کردن و به صاحبان سکه ها دادن. در سیستم جدید دیگه هیچ سکه فلزی رد و بدل نمیشد و سکه ها همیشه تو خزانه باقی می موندن و مردم با رسید های اونا که چیزی معادل اسکناس های امروزی بود، معامله و خرید و فروش می کردن. تا اینجای کار همه چیز خوب بود ولی صاحبان بانک ها شروع به سو استفاده کردن، بانک ها رسید هایی بدون ذخیره سکه چاپ میکردن و از اون برای خرید کالا ها استفاده می کردن. این باعث شد تا بحث پول دون پشتوانه پیش بیاد. بانک ها از این که مردم از مقدار ذخایر طلا و سکه خبر نداشتن، سو استفاده می کردن در جهت چاپ و انتشار بی رویه رسید کاغذی یا اسکناس.

معاهده برتون وودز (Bretton Woods)

برتون وودز (Bretton Woods) توافقی هستش که در سال 1944 میلادی میان کشور های بزرگ  و فاتحان جنگ جهانی دوم امضا و به موجب این توافق دلار امریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی به رسمیت شناخته شد. این معاهده، یک سیستم جدید پولی  جهانی را پایه‌گذاری و دلار رو به عنوان ارز جهانی جایگزین استاندارد طلا کرد و به این ترتیب، جایگاه امریکا به عنوان قدرت غالب در عرصه اقتصاد جهانی تثبیت شد. در این توافق هر 35 دلار امریکا با یک انس طلا ارزش گذاری شد. در این توافق نامه امریکا متعهد شده بود که در ازای دلار هایی که به کشور ها میده، طلا ذخیره سازی کنه و هر موقع صاحبان دلار بخوان، بتونن در ازای پس دادن دلار، طلا هاشون رو پس بگیرن.

ویدیوی پیشنهادی: بررسی تاریخچه پول و ارزهای دیجیتال

امریکا هیچ وقت به این بند توافق نامه پایبند نبود و با چاپ بی پشتوانه دلار و صادرات اون در ازای خرید کالای با ارزش، استعمار ارزی به راه انداخت و تورم خودش رو روی اقتصاد سایر کشور ها سرشکن کرد. این امر در ابتدا باعث اعتراض یک سری از کشور های اروپایی شد و خواستن طلا هاشون رو پس بگیرن ولی نیکسون رییس جمهور وقت امریکا در سال 1972 عملا توافق نامه برتون وودز رو ملغی کرد و اعلام کرد که امریکا طلای کسی رو پس نخواهد داد و دلار همچنان باید ارز بین المللی باشه. از اون موقع به بعد کسی زورش به دلار امریکا نرسیده و امریکا با سو استفاده از قدرت و موقعیتش، دلار های بی پشتوانه رو به اقتصاد جهانی تزریق می کنه. 

بانک مرکزی و پول های ملی کشور ها

در هر کشوری بانک مرکزی مسئول تنظیم مقررات و ضابطه های پولی و مالی هستش. هر کشوری پول ملی خودش رو داره. ارز های مختلف که هر کدوم از مبدا یک کشور مشخص هستن، هر کدوم ارزشی دارن و معمولا ارزش سایر ارز ها رو با دلار امریکا میسنجن. در حال حاضر اینکه پشتوانه پولی یک کشور طلا یا سایر چیز های با ارزش باشه تقریبا دیگه موضوعیت نداره و ارزش پول یک کشور رو قدرت و مقبولیت بین المللی اون کشور و ذخایر ارزیش تعیین می کنه. تولید نقدینگی و خلق پول بدون پشتوانه توسط دولت ها برای جبران کسری بودجه انجام میشه که بار تورمی بر مردم اون کشور تحمیل خواهد کرد. 

سخن پایانی

در این مقاله در مورد اختراع پول و تاریخچه پول و روند تکاملی اون در طول تاریخ صحبت کردیم. دیدیم که چطور بشر از عصر مبادله کالا به کالا به عصر ضرب سکه های فلزی رسید و بعدش حرکت کرد به سوی بانک داری. درسته شکل گیری بانک ها، پیشرفت بزرگی بود و خیلی از مشکلات رو حل کرد ولی بانک ها و قدرت های ذی نفوذ بانک ها هیچ وقت حق امانت داری رو ادا نکردن و خلق پول بدون پشتوانه همواره معضل اقتصاد جهانی بوده. ارزهای دیجیتال یا همون رمزارزها بعد از همه این تغییرات از سال 2008-2009 با پیدایش بیت کوین بوجود اومدن که در ویدئوهای دیگه ارز سنج اطلاعات کامل و تخصصی در اون زمینه ارائه کردیم.