دیفای چیست؟ ویدیوی بررسی امور مالی غیر متمرکز در بلاکچین

رسالت بلاکچین (Blockchain) دسترسی جهانی بدون محدودیت به خدمات پولی و مالی برای همه افراد در اقصی نقاط جهان هستش. دنیایی رو تصور کنین که توش یک جایگزین جهانی و نا محدود برای تمامی خدمات مالی که روزانه ازشون استفاده می کنیم (سپرده گذاری، وام، خرید و فروش و معامله، بیمه و .....) در دسترس هر فردی در دنیا که یک تلفن هوشمند متصل به اینترنت داره، قرار بگیره. این تصور از دنیا در حال حاضر با فناوری بلاکچین و قرار داد های هوشمند می تونه به واقعیت بدل بشه.

قرار داد های هوشمند (Smart Contracts) به توسعه دهندگان نرم افزار ها این امکان رو میده تا عملکرد های بسیار پیشرفته ای از ارسال و دریافت رمز ارز ها رو پیاده سازی کنن. این برنامه ها همان برنامه های غیر متمرکز هستن که به Dapp ها معروفن و به جای این که توسط یک نهاد یا شرکت بخصوص و متمرکز کنترل بشن، با استفاده از فناوری غیرمتمرکز بلاکچین کنترل و اداره میشن. چندین قرن هستش که نهاد های واسطه مثل بانک ها اصلی ترین نقش در مدیریت تراکنش ها و نقل و انتقالات پولی رو بر عهده دارن.

این بانک های و نهاد های مشابه معمولا تحت نفوذ مالکان و دولت ها هستن و این باعث شده تا متناسب با سیاست هاشون، بر تراکنش های مالی نظارت و اعمال نفوذ داشته باشن. ظهور فناوری های جدید و غیر متمرکز مثل بلاکچین و دیفای، نقش واسطه ها و به طبع کنترل و نظارت شون رو کاهش خواهد داد. در ادامه با این مبحث آشنا خواهید شد که DeFi چیست؟ و چه کاربردی داره؟

مقاله پیشنهادی مرتبط: دیفای DeFi چیست؟

دیفای چیست ؟

در این قسمت به این سوال که دیفای چیست می پردازیم و مفاهیم و اهداف دیفای رو بررسی می کنیم. دیفای (Defi) به معنای امور مالی غیر متمرکز هستش (Decentralized Finance). یک اصطلاح کلی برای انواع برنامه ها و پلتفرم های مالی در رمز ارز ها که به منظور کم رنگ کردن نقش واسطه های مالی سنتی ایجاد شدن. دیفای از بلاکچین که فناوری پشتیبان ارز های دیجیتال هستش؛ الهام گرفته که به چندین نهاد امکان میده تا نسخه ای از تاریخچه معاملاتی شبکه رو ذخیره سازی کنن. به این معنا که دیگر تراکنش ها توسط یک مرکز واحد و به خصوص کنترل نمیشن. تکنیک های دیفای از این جهت ارزشمند هستن که کاربرد بلاکچین از انتقال یک ارزش ساده رو به موارد مالی پیچیده تر گسترش میدن.

ویدیوی پیشنهادی: Defi2 (دیفای2) چیست؟

اکثر برنامه های دیفای با تکیه بر بلاکچین و شبکه اتریوم ساخته شدن. اتریوم، دومین پلتفرم بزرگ ارز رمز نگاری شده در جهان هستش. اتریوم از این جهت برای توسعه دهندگان دیفای مورد توجه هست که طراحی و پیاده سازی یک پروژه و برنامه روی شبکه اش بسیار ساده تر خواهد بود. پیاده سازی موارد مالی پیچیده روی شبکه اتریوم چیزی هست که ویتالیک بوترین، خالق اتریوم در سال 2013 در وایت پیپر اتریوم در موردش نوشته بود. این مسئله که اتریوم انعطاف‌ پذیری بیشتری از خودش نشون میده، به علت بستر قرارداد های هوشمند اون هستش که در صورت برقراری برخی شروط به طور خودکار معاملات رو انجام میدن. زبان ‌های برنامه نویسی اتریوم، مثل Solidity، به طور ویژه برای ایجاد و استقرار چنین قرارداد های هوشمندی طراحی و ارائه شدن.
در حال حاضر صنعت مالی غیرمتمرکز یکی از سریع ¬ترین بخش ¬های در حال رشد در دنیای بلاکچین و ارز های دیجیتال هستش. ناظران این صنعت، این حرکت رو با یک معیار بخصوص به نام اتریوم راکد شده در دیفای – سنجش می کنن. هم اکنون و در زمان نگارش این مقاله، ارزش کل بازار توکن¬های دیفای بیش از 3 میلیارد دلار برآورد میشه و ارزش کل اتریوم راکد شده در این فضا چیزی در حدود 1.8 میلیارد دلار هستش. 

اهداف DeFi چیست؟

در مقاله DeFi چیست؟ باید این رو هم بگیم که به شکل کلی چند ویژگی هست که موجب تمایز خدمات مالی غیر متمرکز مثل دیفای (Defi) با خدمات مالی رایج از سوی نهاد¬ های مالی مثل بانک و شرکت¬ های فناوری مالی میشه. این موارد رو در زیر به تفضیل بررسی می کنیم.

•    تمرکز زدایی:

هر تراکنشی که در هسته این سیستم ها انجام می گیره، توسط یک نهاد یا مرکز خاص مدیریت و کنترل نمیشه. مجموعه قوانین تراکنش در یک بسته کد نرم افزاری با نام قرار داد هوشمند قرار گرفته و هنگامی که این قرار داد هوشمند روی شبکه بلاکچین قرار می گیره، شبکه بدون دخالت عاملی به شکل خود مختار و بدون وابستگی به جایی خاص اداره میشه. البته توسعه دهندگان و برنامه نویسان نرم افزار، همواره کد های این قرار داد ها رو به روز رسانی می کنن و عیب های پیش اومده رو برطرف می کنن و این باعث ارتقا مداوم قرارداد های هوشمند میشه. شبکه های غیر متمرکز هزینه های تراکنش ها رو هم به طور قابل توجهی کاهش میدن. به شکل کلی عدم تمرکز در خدمات مالی رو می تونیم در سه عنوان کلی خلاصه کنیم : 

1.    عدم تمرکز و انحصار در تصمیم گیری و سیاست گذاری

2.    عدم تمرکز ریسک پذیری

3.    عدم تمرکز نگهداری و دسترسی به سوابق تراکنش ها

•    شفافیت:

مجموعه کد قرارداد هوشمند روی شبکه بلاکچین برای همه شفاف و قابل دسترسی هست. این مسئله باعث اعتماد کاربران میشه و هر کاربری می تونه نحوه عملکرد قرارداد هوشمند پروژه رو ببینه و اشکالات احتمالی اون رو متوجه بشه. به طور کلی شفافیت در هر چیز امکان انحراف رو پایین میاره و باعث جلب اعتماد فعالان اون حوزه میشه. بلاکچین و به خصوص دیفای، یکی از مهم ترین اهدافشون افزایش سطح شفافیت هستش.

•    انعطاف پذیری رابط کاربری و تعامل:

برنامه های دیفای می تونن با ادغام شدن با همدیگه یک محصول جدید ایجاد کنن. برای مثال Veil یک بازار پیش بینی P2P یا همتا به همتا هستش که در نتیجه ادغام Augur و صرافی غیر متمرکز Ox بوجود اومده. البته این نکته رو هم باید بدونیم که در حال حاضر، دیفای قابلیت تعامل کامل رو نداره چون که امکان تعامل کامل بین بلاکچین های مختلف هنوز میسر نشده. برای فائق اومدن به این مسئله به طور کلی دو راه حل وجود داره. راه حل اول استفاده حداکثری از یک بستر و شبکه بلاکچینی واحد هستش، در حال حاضر 87 درصد از کل پروژه های دیفای بر بستر شبکه اتریوم طراحی و پیاده سازی شدن. البته طبیعتا راه حل بهتر این خواهد بود که قابلیت تعامل میان شبکه های مختلف بلاکچینی افزایش پیدا کنه. چرا که یک بلاکچین واحد مثل اتریوم، قادر به خدمت رسانی به پروژه ها با نیاز های متفاوت نخواهد بود. به علاوه در صورتی که از رابط کاربری یک برنامه دیفای راضی نبودید، می تونید یک رابط کاربری دلخوه خودتون بسازید. قرار داد های هوشمند مثل یک رابط برنامه نویسی منبع باز هستن و کاربر می تونه براشون رابط کاربری بسازه.

برنامه های مختلف دیفای

فناوری بلاکچین باعث ظهور مدل های جدیدی از کسب و کار ها در سطح بازار¬ های مالی شده. در حال حاضر رایج ¬ترین این مدل¬ کسب و کار ها، ارز های دیجیتال غیر متمرکز هستن که بعد از اون قرارداد های هوشمند و غیرمتمرکز و بعد سیستم های پرداخت غیر متمرکز متولد شدن. در این قسمت برنامه های دیفای رو بررسی خواهیم کرد.

•    رمز ارز های غیر متمرکز:

ارز دیجیتال بیت کوین، اولین رمز ارز غیر متمرکز بود که در سال 2009 توسط شخص یا اشخاصی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو منتشر شد. در کنار بیت کوین، رمز ارز های غیر متمرکز دیگه مثل دش، مونرو، لایت کوین و .... رو هم در بستر بلاکچین داریم.

•    خدمات پرداخت نا متمرکز:

خیلیا شبکه های پرداخت متمرکز و رسمی مثل ویزا، پی پل و سوئیفت رو میشناسن. این شبکه ها با اینکه تجارت بین المللی رو تسهیل می کنن، اما هم هزینه کارمزد تراکنش هاشون بالاست و هم اینکه تحت نفوذ و کنترل قدرت ها و شرکت های بزرگ هستن، برای نمونه تحت تاثیر نفوذ امریکا، این شبکه ها به کشور های غیر همسو با امریکا خدمات ارائه نمیدن. در مقابل، شبکه های غیر متمرکز جهانی مثل لیبرا یا لایتینینگ بیت کوین قصد دارن با ایجاد پرداخت های سریع، کم هزینه و بدون محدودیت، مشکلات رایج سیستم های چرداخت رایج رو حل کنن. 

•    جذب سرمایه به شکل غیر متمرکز:

فناوری بلاکچین نحوه سرمایه گذاری و همین طور جذب سرمایه رو هم متحول کرده. یکی از اشکال این نوآوری عرضه اولیه یک سری از ارز های دیجیتال هستش که در اون یک پروژه توکن¬ های خودش رو روی یک بلاکچین عمومی و بدون مجوز برای عرضه به سرمایه¬ گذاران جهت جذب سرمایه مورد نیاز خودش در مراحل اولیه پروژه منتشر می کنه.

•    قرار داد غیر متمرکز:

قرارداد ها برای کسب و کار ها و افراد بسیار مهم و حیاتی هستن. به دلیل زمان بر بودن و هزینه های مذاکره، مستند سازی، اجرا و مذاکره مجدد می تونه هزینه¬ بر و پیچیده باشه. مخصوصا که قرارداد ها با مشکلاتی نظیر خطر اخلاقی و انتخاب معکوس هم می تونن روبرو بشن که هزینه های تراکنش رو بالا تر میبره و همزمان احتمال رسیدن به توافق هم کمتر میشه. قرارداد ¬های هوشمند با بهره گیری از مولفه های شفافیت، عدم تغییر پذیری، خودکار بودن و قابلیت برنامه نویسی، نوید بخش کاهش پیچیدگی ها و هزینه ها در سطح کسب و کار های مختلف هستن. اگر یک اجماع قابل برنامه نویسی غیر متمرکز حاصل بشه، کمک می کنه تا احتمال حصول توافق بالاتر بره. برای مثال، پلتفرم های غیر متمرکزی مثل Compound، MakerDao و ... از بستر اتریوم استفاده می کنن تا وام دهی غیر متمرکز توسعه پیدا کنه و به طبع هزینه ها و اختلافات کنونی کاهش پیدا کنه. این مدل کسب و کار ها رو می تونیم در چندین دسته طبقه بندی کنیم. 

1.    صرافی های غیر متمرکز یا DEX مثل Uniswap، IDEX، OX و ....

2.    پلتفرم های وام دهی مثل Compound، Dharma، Aave و ....

3.    بازار های مشتقات و پیش بینی مثل Daxia، bZx، Augur و ....

4.    بیمه های غیر متمرکز مثل Synthetix 

محدودیت های دیفای

یکی دیگه از مباحثی که باید در مقاله DeFi چیست؟ بررسی کنیم در مورد محدودیت های این پروژه هستش. اولین مسئله حائز اهمیت در مورد چالش ها و محدودیت های دیفای بحث هزینه های لازم جهت فراهم کردن اعتماد هستش. چرا که توزیع اطلاعات به تمامی عضو های شبکه به شکل عمومی، اعتبار سنجی و اصالت سنجی اطلاعات از طریق اجماع توزیع شده و همچنین ذخیره¬ سازی داده ¬ها در سطح نود ها، هزینه¬ های بالایی را برای یک شبکه به دنبال خواهد داشت. مسئله دوم در بحث چالش های دیفای، موضوع شفافیت هستش.

اگر چه شفافیت رکن اصلی بستر های غیر متمرکز هستش ولی شفافیت زیاد می تونه در مواردی حفظ حریم خصوصی رو به خطر بندازه و در مواردی بین شفافیت و حفظ حریم خصوصی تعارض وجود داره. برای غلبه بر این تعارض، استفاده از رمز نگاری پیشرفته برای حفظ حریم خصوصی در عین داشتن شفافیت ضروریه که البته این خود باعث افزایش هزینه ها در نتیجه افزایش بار محاسباتی در شبکه میشه.

در نهایت دو محدودیت دیگه هم وجود داره. یکی اینه که خیلی از جنبه های کسب و کار ها نمی تونن به شکل عینی به صورت برنامه کامپیوتری درآورده بشن و بر روی یک بلاکچین عمومی عرضه بشن؛ برای همین نمی تونن به عنوان ورودی یک سیستم اعتماد توزیع شده باشن. از طرفی دیگه با وجود عدم پاسخگویی و دخالت موجودیت های مرکزی، در صورت بروز بحران و نیاز به اقداماتی نظیر مسدود سازی تراکنش ها، رفع ایرادات، و بازگردانی عملیات، ممکنه مشکلات جدی برای شبکه پیش بیاد.

سخن پایانی

بر خلاف باور عمومی که فکر می کنن فناوری بلاکچین مختص خرید و فروش و معامله ارز های دیجیتال هستش، این فناوری در حوزه های مختلف حرف های زیادی برای گفتن داره و هر قدر که زمان بیشتر میگذره، بیشتر پتانسیل های نهفته اون آشکار میشه. با روند توجهات و همین طور توسعه بلاکچین، آینده سیستم های پولی و مالی کاملا متفاوت تر خواهد بود. یکی از پتانسیل های بلاکچین در سیستم های مالی، مفهومی به نام دیفای یا امور مالی غیر متمرکز هستش. در این مقاله شرح دادیم که دیفای چیست و همین طور در مورد اهداف دیفای و چالش ها و محدودیت های دیفای صحبت کردیم. در ویدیو آموزشی هم سعی شده این مفاهیم توضیح داده بشه و یک دید کلی در مورد این مفهوم به مخاطب القا بشه. امیدوارم که با خوندن این مقاله بر دونسته هاتون اضافه شده باشه. نظرات و سوال هاتون در این مورد رو می تونید در بخش نظرات با ما به اشترک بذارید.